Ottomans
Yeni Üye
- Katılım
- 19 Şub 2021
- Mesajlar
- 414
- Tepkime puanı
- 0
- Puanları
- 0
- Yaş
- 39
Yoğurdun en güzel eşlikçisi
Nâzım Hikmet, Mehmet Reşat, Mehmet Akif, Sula Bozis, Aka Gündüz, Oktay Rifat, Aydın Boysan ve Metin Eloğlunun eserlerinde kendine yer bulan; yaz ve bahar aylarının sevilen lezzeti cacık
[IMG]https://i.hizliresim.com/s3823d1.jpeg[/IMG]
Mavi çanakta cacık./Peynirli pide getirdiler,/- İstanbuldayım sanki-/peynirli pide getirdiler, susamlı, sıcak sıcak, yumuşak. Nâzım Hikmet bu dizeleri Varnada yazdıktan tam altı yıl sonra 3 Haziran 1963te öldü. Dizelerdeki cacık da peynirli pide de onun için İstanbula özlemin simgesiydi.
Şairin Kuvayi Milliye Destanında, ...Uzunçarşıya saparken köşede, sol kolda seyyar kitapçıda satıldığını dizelerine aktardığı Fenn-i Tabâhat ya da günümüz baskısındaki adıyla Aşçılık Bilimi kitabında, cacık tarifi Hıyarı rendeden geçirdikten sonra tuzlayıp bir miktar bırakmalı diye başlar.
Mehmet Reşatın kitabındaki tarifin yapıldığı yıllarda cacık özellikle bahar ve yaz aylarının sevilerek sık tüketilen lezzetiydi. Mehmet Akif, "Safahat"ın 1910 yılında yayımlanan "Mahalle Kahvesi" başlıklı bölümünde iki arkadaşın konuşmasından Pek şifalı şey şu hıyar sözlerini aktarır ve cacığın gaz yapıcı olmasından yakınır.
Serada yetiştirilenlerin tadını cacık yapımı için uygun bulmayanlar safındaysanız Sula Bozisin İstanbullulara yazı, küçük, tatlı gevrek salatalıkların kokusu haber verirdi saptamasına hak veriyorsunuz demektir. Geçen yüzyılın yazarlarından Aka Gündüz Bey, bir sohbetinde bahçesinde yetiştirdiği üç tür hıyardan söz eder:
Fidan boylu Langa, yuvarlak Rus, bir de çardak. Fakat bunların hepsinden ziyade insanın hıyarı pek hoşuma gider, onu bunlara tercih ederim.
Cümlenin anlamını güncelleştirmek için o dönemde İstanbulun Yenikapı, Samatya civarındaki bostanlarda yetiştirilen iri hıyarlara Langa, diğer bostanların ürünü yuvarlak türdekilere Rus, üzüm asması gibi serpilip yetişenlere de çardak adı verildiğini anımsatmakta yarar var. Körpe ufak bir başka hıyar türünü Çengelköy bademi diye anma geleneği de halen sürüyor.
Aka Gündüzün İnsanın hıyarı anlatımı ise Sula Bozise göre Rumların lügatçesinde görgüsüz taşralılar için kullanılan küfür nitelemesi ya da günümüz argo sözlüklerinde Kaba saba, görgüsüz, budala açıklamasına denk düşüyor.
Yoğurda mutlaka hıyar doğramak gerekmiyor. Oktay Rifatın Aksaray ovasında cacık derler bir ot biter dizesi belleklerdedir. Cacık otu Vanda otlu peynirin lezzet bütünleştiricisi olarak karşımıza çıkar. Salata yapılan birçok ot yoğurtla buluşmayı sever.
Hıyarın olgunlaşma aşaması öncesindeki cacık tarifi de ev kadını Hatice Büyükkaragözün anılarını süslemektedir. Hatice Hanım, Safranbolu Yemekleri kitabının yazarı mimar İbrahim Canbulata 2008 yılında cacık tarifi anlatmıştı:
Kayınvalidem, ... Beylere cacık yapacağım ama gittim (henüz büyümemiş) salatalığın bir dalından azıcık aldım, onu ezdim, incecik kıydım, yoğurda kattım, salatalık tadını verdim, derdi ve ben bunu denedim dalından, salatalık tadı oluyor.
Doğumunun yüzüncü yılında anacağımız Aydın Boysanın cacık tarifini de anımsatmakta yarar var:
Yoğurdu iyice çırpacaksınız ama su katmayacaksınız içine. Sonra yavaş yavaş zeytinyağı dökeceksiniz yoğurdun içine ve çırpmaya devam edeceksiniz. İyice yedireceksiniz zeytinyağını yoğurda. Hıyarların kabuğunu soyup diklemesine, ince ince doğrayacaksınız. İnce, uzun ve yassı olacak hıyar taneleri ki suyu yoğurda geçsin. Doğradıktan sonra da tuzlayacaksınız. Bir diş sarımsağı doğrayıp havanda tuzla döveceksiniz. Bunların yanı sıra kırmızıbiber, nane, dereotu da katın içine ve hepsini karıştırın. Sonra da buzdolabında bekletin, soğuyana kadar.
Metin Eloğlunun Bu zıkkımın yanında / Arnavut ciğeri ister, bir/ Çiroz salatası ister, iki/ Cacık ister, üç/ Adalet müsavat hürriyet demeye/ Sadece yürek ister dizeleri bugünler için yazılmış olmalı.
Kaynak
Nâzım Hikmet, Mehmet Reşat, Mehmet Akif, Sula Bozis, Aka Gündüz, Oktay Rifat, Aydın Boysan ve Metin Eloğlunun eserlerinde kendine yer bulan; yaz ve bahar aylarının sevilen lezzeti cacık
[IMG]https://i.hizliresim.com/s3823d1.jpeg[/IMG]
Mavi çanakta cacık./Peynirli pide getirdiler,/- İstanbuldayım sanki-/peynirli pide getirdiler, susamlı, sıcak sıcak, yumuşak. Nâzım Hikmet bu dizeleri Varnada yazdıktan tam altı yıl sonra 3 Haziran 1963te öldü. Dizelerdeki cacık da peynirli pide de onun için İstanbula özlemin simgesiydi.
Şairin Kuvayi Milliye Destanında, ...Uzunçarşıya saparken köşede, sol kolda seyyar kitapçıda satıldığını dizelerine aktardığı Fenn-i Tabâhat ya da günümüz baskısındaki adıyla Aşçılık Bilimi kitabında, cacık tarifi Hıyarı rendeden geçirdikten sonra tuzlayıp bir miktar bırakmalı diye başlar.
Mehmet Reşatın kitabındaki tarifin yapıldığı yıllarda cacık özellikle bahar ve yaz aylarının sevilerek sık tüketilen lezzetiydi. Mehmet Akif, "Safahat"ın 1910 yılında yayımlanan "Mahalle Kahvesi" başlıklı bölümünde iki arkadaşın konuşmasından Pek şifalı şey şu hıyar sözlerini aktarır ve cacığın gaz yapıcı olmasından yakınır.
Serada yetiştirilenlerin tadını cacık yapımı için uygun bulmayanlar safındaysanız Sula Bozisin İstanbullulara yazı, küçük, tatlı gevrek salatalıkların kokusu haber verirdi saptamasına hak veriyorsunuz demektir. Geçen yüzyılın yazarlarından Aka Gündüz Bey, bir sohbetinde bahçesinde yetiştirdiği üç tür hıyardan söz eder:
Fidan boylu Langa, yuvarlak Rus, bir de çardak. Fakat bunların hepsinden ziyade insanın hıyarı pek hoşuma gider, onu bunlara tercih ederim.
Cümlenin anlamını güncelleştirmek için o dönemde İstanbulun Yenikapı, Samatya civarındaki bostanlarda yetiştirilen iri hıyarlara Langa, diğer bostanların ürünü yuvarlak türdekilere Rus, üzüm asması gibi serpilip yetişenlere de çardak adı verildiğini anımsatmakta yarar var. Körpe ufak bir başka hıyar türünü Çengelköy bademi diye anma geleneği de halen sürüyor.
Aka Gündüzün İnsanın hıyarı anlatımı ise Sula Bozise göre Rumların lügatçesinde görgüsüz taşralılar için kullanılan küfür nitelemesi ya da günümüz argo sözlüklerinde Kaba saba, görgüsüz, budala açıklamasına denk düşüyor.
Yoğurda mutlaka hıyar doğramak gerekmiyor. Oktay Rifatın Aksaray ovasında cacık derler bir ot biter dizesi belleklerdedir. Cacık otu Vanda otlu peynirin lezzet bütünleştiricisi olarak karşımıza çıkar. Salata yapılan birçok ot yoğurtla buluşmayı sever.
Hıyarın olgunlaşma aşaması öncesindeki cacık tarifi de ev kadını Hatice Büyükkaragözün anılarını süslemektedir. Hatice Hanım, Safranbolu Yemekleri kitabının yazarı mimar İbrahim Canbulata 2008 yılında cacık tarifi anlatmıştı:
Kayınvalidem, ... Beylere cacık yapacağım ama gittim (henüz büyümemiş) salatalığın bir dalından azıcık aldım, onu ezdim, incecik kıydım, yoğurda kattım, salatalık tadını verdim, derdi ve ben bunu denedim dalından, salatalık tadı oluyor.
Doğumunun yüzüncü yılında anacağımız Aydın Boysanın cacık tarifini de anımsatmakta yarar var:
Yoğurdu iyice çırpacaksınız ama su katmayacaksınız içine. Sonra yavaş yavaş zeytinyağı dökeceksiniz yoğurdun içine ve çırpmaya devam edeceksiniz. İyice yedireceksiniz zeytinyağını yoğurda. Hıyarların kabuğunu soyup diklemesine, ince ince doğrayacaksınız. İnce, uzun ve yassı olacak hıyar taneleri ki suyu yoğurda geçsin. Doğradıktan sonra da tuzlayacaksınız. Bir diş sarımsağı doğrayıp havanda tuzla döveceksiniz. Bunların yanı sıra kırmızıbiber, nane, dereotu da katın içine ve hepsini karıştırın. Sonra da buzdolabında bekletin, soğuyana kadar.
Metin Eloğlunun Bu zıkkımın yanında / Arnavut ciğeri ister, bir/ Çiroz salatası ister, iki/ Cacık ister, üç/ Adalet müsavat hürriyet demeye/ Sadece yürek ister dizeleri bugünler için yazılmış olmalı.
Kaynak
