Psikolojide Merkezi Sinir Sistemi Nedir? Ne Değildir? Nasıldır?
Beyin, sinir sistemi denilince ilk akla gelen beyin, vücudumuzdaki nöronların büyük kısmının yaklaşık olarak yüzde 90âdan fazlasının yer aldığı yerdir. Farkında olma, mantık yürütme öğrenme bellek ve duyguların merkezi olan beyin, organizmanın davranışlarına yön verme anlamında önemli bir işleve sahiptir. Beyin üç ayrı bölümden oluşur. Birbirlerinden ayrı olarak görünse de bu üç bölüm insan davranışlarının şekillenmesinde birbirleriyle ilişkilidir. Bu üç bölümü omuriliğe en yakın kısımdan başlayarak Arka Beyin, Orta Beyin ve Ön Beyin şeklinde sıralamak mümkündür.
ARKA BEYİN: Arka beyin; omuriliğe en yakın bölge olarak âPonsâ, âMedullaâ ve âBeyinciktenâ oluşmaktadır. Beyinde ilk evrimleşen bölge olduğuna inanılan bu kısım tüm omurgalılarda bulunmaktadır. Omuriliğe en yakın olan kısmı medulla olup bu kısım en ilkel canlılarda bile hayati fonksiyonlar olan kalp atışı, kan basıncı ve nefes alıp vermenin düzenlenmesi gibi unsurları kontrol etmektedir. Ayrıca omurilik kısmına en yakın kısım olduğundan beynin daha üst noktalarına giden sinirlerin geçtiği bir alandır. Burada vücudun sol yanından gelen aksonlar beynin sağ, vücudun sağ yanından gelenler ise vücudun sol yanına yönelirler. Pons, medulla üzerinde yer alan beynin bu bölgesi, canlılar için önemli olan uyku-uyanıklık dengesini ürettiği kimyasallarla düzenler.
Beyincik, beynin dörtte biri kadar olan beyinciğin asıl işlevleri hareketler arasındaki işbirliğini ve sahip olduğu denge refleksleri ile vücudun dengesini sağlamaktadır. Beyincikten yoksun bir hayvanda düşünme, davranış ve duysallık ile ilgili bir problem yaşanmaz. Fakat hayvan bu yoksunluktan ötürü uçamaz ve dengeli bir şekilde yürüyemez. Beyincikte yaşanan hasarlar sonucu denge kaybının yanı sıra davranışlarda koordinasyon bozukluklarına rastlamak mümkündür.
ORTA BEYİN: Pons ve beyincikten sonra daha üst kısımda beyin sapının genişlediği yer olan orta beyin, beyinde ağrı ile ilgili bilginin kayıt edildiği birkaç bölgeden biridir. Orta beyin ayrıca işitme ve görme için de önemli bir bölgedir.
ÖN BEYİN: Beyin sapının üzerinde yer alan kafatasının içine uyum sağlayarak onun içini dolduran kıvrımlı yapı ön beyindir. Beyin sapı üzerinde, koku hariç, vücuttaki duyuların alıcıları aracılığıyla aktarılan mesajları ileten kısım olan iki adet yumurta şeklindeki yapıya âTalamusâ adı verilmektedir. Beyinde bölümler arasında yollanan mesajların birçoğunun geçiş alanı talamustur. Talamusun altında güdüler üzerinde büyük etkisi olan âHipotalamusâ yer almaktadır. Açlık susuzluk, cinselliğe yönelik davranışların düzenlenmesinde hipotalamusun etkisi büyüktür. Canlıyı davranışa yönlendiren güdülerin şekillenmesi hipotalamus tarafından gereçekleştrilir. Bunun yanında vücut ısısı, uyku ve duygusal davranışların düzenlenmesinin görevi de hipotalamusa aittir. Stres ile ilişkili olarak sinir sistemi faaliyetlerinin şekillenmesi de hipotalamus tarafından gerçekleştirilir.
