Yunan mitolojisinde büyücü tanrıça olarak geçer.Tıpkı Kalypso gibi Odysseus'un maceralarında başlıca rolü olan kişilerdendir. Güneşin kendisini temsil eden Titan Helios ile Okeanos'un kızı olan Perseis'in kızıdır. Fakat bazı kaynaklarda Helios (Güneş) ile (Ay) Hekate'nin kızı olduğu ve büyücülüğü de ondan öğrendiği belirtilir. Kirke yalnız Odysseia'da değil, Argonautika efsanesinde de boy göstermiştir. Efsaneler Kirke'nin Aiaia Adası'nda oturduğunu belirtir. Bu adanın nerede olduğu günümüzde belli değildir. Fakat İtalya'nın Sardinya karşısındaki Etruria kıyılarında Capo Circeo diye anılan bir yer bulunmaktadır. Fakat burası bir ada değil, burundur." Ala", "gaia" yani toprak anlamına geldiğini düşünürsek yer konusunda yanılması normaldır.
Aiolos'un adasından kovulduktan ve yamyam olan Lastrogonlar ile epey uğraştıktan sonra Odysseus ve arkadaşları Kirke'nin adasına varırlar. Odysseus Kirke'nin adasına vardıktan sonra durumu şöyle izah eder:
"Gide gide Aiaie adasına vardık sonunda, orada Kirke otururdu, güzel belikli, insan sesli korkunç tanrıça..."
Odysseus kendi ve arkadaşlarının aç kalmaması için avlanmaya gider. Bir tepeye çıkar ve oradan Kirke'nin konağını görür. Konağın dumanı tütmektedir. Korka korka konağa birkaç arkadaşını gönderir. Başlarına Eurylokhos vardır. Odysseus'un arkadaşları Kirke'yi dışarı çağırırlar. Fakat Büyücü Tanrıça tam tersine onları içeri alır. Yalnızca Eurylokhos kuşkulanıp dışarıda kalır. Sonra da olan olur ve Kirke'nin onları domuza dönüştürmesini Homeros şu şekilde anlatır:
Tanrı Hermes Odysseus'un yardımına koşar; büyücü Kirke'yi nasıl alt edeceğini ona söyler: Kirke ona zehirli şarabı içireceği anda, içine tanrının onun için kopardığı Moly diye sihirli bir bitkiyi atacak ve kılıcıyla saldırıp tanrıçayı alt edecek, kendisine ve arkadaşlarına bir kötülük yapmayacağına ant içirecektir. Öyle de olur. Kirke Odysseus'un gücü karşısında şaşakalır, erkekliğine vurulur ve onu yatağına aldıktan sonra arkadaşlarını da tekrar insana dönüştürür. Odysseus böylece Kirke'nin konağına bir yılı aşkın süre kalır. Dilediği gibi keyfini sürer. Fakat Kirke'nin hayali tıpkı Kalypso gibi Odysseus'u kendine koca yapmaktır. Ne var ki Odysseus'un arkadaşları onu uyarır ve yurda dönmek zorunda olduklarını hatırlatırlar. Kirke zorla da olsa razı olur fakat önce Ölüler Diyarı'na gidip Teiresias'ın ruhuna danışması gerektiğini bildirir. Bundan sonra ise Odysseus'un Hades yolculuğu anlatılır. Dönüşte Odysseus gene Aiaie Adası'na uğrar, bu kez, Kirke ilerideki yolculuğun nasıl düzenlenmesi gerektiğini Sirenlerden, Skylla ve Kharybdis'ten nasıl korunacaklarını anlatır. Kirke'nin söyledikleri tamamen doğru çıkar, ve sonunda Odysseus selameti büyücü tanrıçanın öğütlerine borçlu olur.
Odysseia'dan sonraki efsanelere göre Kirke'nin Odysseus'tan birçok çocuğu olur. Bu çocuklardan biri Telegonos, öteki de Latinos adını taşır. Telegonos'un İtalya'da Tusculum şehrini kurduğu, Latinos'un da Latinlerin atası sayıldığı hesaba katılırsa, Kirke - Odysseus serüveninin İtalya efsanesince ne kadar benimsendiği görülür.
Kirke'nin kimliği ve nitelikleri üzerinde bilginler çok durmuş ve çeşitli yorumlar yapmışlardır. Kirke'nin yeri yurdu çok büyük bir ihtimalle İtalya'dadır. Bugün Capao Circeo bölgesinde Roma çağlarında Feronia* isimli tanrıçaya tapıldığı görülür. Bu tanrıçanın feri yani vahşi hayvan sözcüğünden türeme adı hayvanları dizgine getiren tanrıça anlamını taşır. Feronia ile Kirke'nin arasında bir bağlantı olduğu hala düşünülmektedir.Kirke'nin Feronia'dan sonra Anadolu Tanrıçası Kybele ile ilşkisi göze çarpar.Kybele-Artemis Feronia-Kirke gibi tanrıçalar doğaya hakimdir ve hayvanları evcilleştirmişlerdir.Bu tanrıça dişidir. erkeği boyundurluğa almak, büyülemek, herhangi bir hayvan haline getirmekle açığa vurur.Motifleri ana tanrıça kültünün özelliklerini andıran Kirke efsanesi Odysseia'da sözü geçen başka temalar olduğu gibi peri masalı çeşnisi de taşır.Bütün bu ögeler Ana Tanrıça'nın kişiliği ve yaygınlığı tam bir aydınlığa kavuşacağı zaman gereğince değerlendirebilecektir.
dysseia'dan sonraki efsanelere göre Kirke'nin Odyseseus'tan birçok çocukları olur, biri Telegonos, öteki de Latinos'tur derler.Telegonos İtalya'da Tusculum şehrini kuruduğu, Latinos'ta Latinlerin atası sayıldığı hesaba katılırsa, Kirke-Odysseus'un macerasının İtalya efsanesince ne kadar benimsediği görülür.
*Feronia Etrüsk asıllı bir tanrıça,ormanları ve kaynakları koruyan bu tanrıçanın kültü orta İtalya'ya ve Etruria'ya yayılmıştı.Terranicia'da bulunan tapınağında köleler azat edildiği için, Libertas yani özgürlüğü temsil eden tanrıça ile bir tutulmuştur.
Aiolos'un adasından kovulduktan ve yamyam olan Lastrogonlar ile epey uğraştıktan sonra Odysseus ve arkadaşları Kirke'nin adasına varırlar. Odysseus Kirke'nin adasına vardıktan sonra durumu şöyle izah eder:
"Gide gide Aiaie adasına vardık sonunda, orada Kirke otururdu, güzel belikli, insan sesli korkunç tanrıça..."
Odysseus kendi ve arkadaşlarının aç kalmaması için avlanmaya gider. Bir tepeye çıkar ve oradan Kirke'nin konağını görür. Konağın dumanı tütmektedir. Korka korka konağa birkaç arkadaşını gönderir. Başlarına Eurylokhos vardır. Odysseus'un arkadaşları Kirke'yi dışarı çağırırlar. Fakat Büyücü Tanrıça tam tersine onları içeri alır. Yalnızca Eurylokhos kuşkulanıp dışarıda kalır. Sonra da olan olur ve Kirke'nin onları domuza dönüştürmesini Homeros şu şekilde anlatır:
"Tanrıça içeride tahtalara, iskemlelere
oturttu,
peynir, bal ve arpa unu ezdi Promnos
şarabında,
kadehe korkunç ilaçlar
karıştırdı büsbütün unutsunlar diye baba toprağını.
Verdi onlara bu içkiyi, onlarda hemen,
diktiler,
onlar diker dikmez içkiyi, Kirke hepsine
değneğiyle vurdu ve kapattı yoldaşları domuz ağılına.
Şimdi onlar tıpkı domuza benzemişlerdi
başları ve sesleri, kılları ve gövdeleriyle,
ama akıl vardı içlerinde eskisi gibi.
Ağlar sızlar halde onları kapattı oraya,
attı önlerine kayın kozalağı, palamut,
kızılcık yemişi,
hep yediği şeylerdi bunlar yerde sürünen domuzların"
oturttu,
peynir, bal ve arpa unu ezdi Promnos
şarabında,
kadehe korkunç ilaçlar
karıştırdı büsbütün unutsunlar diye baba toprağını.
Verdi onlara bu içkiyi, onlarda hemen,
diktiler,
onlar diker dikmez içkiyi, Kirke hepsine
değneğiyle vurdu ve kapattı yoldaşları domuz ağılına.
Şimdi onlar tıpkı domuza benzemişlerdi
başları ve sesleri, kılları ve gövdeleriyle,
ama akıl vardı içlerinde eskisi gibi.
Ağlar sızlar halde onları kapattı oraya,
attı önlerine kayın kozalağı, palamut,
kızılcık yemişi,
hep yediği şeylerdi bunlar yerde sürünen domuzların"
Tanrı Hermes Odysseus'un yardımına koşar; büyücü Kirke'yi nasıl alt edeceğini ona söyler: Kirke ona zehirli şarabı içireceği anda, içine tanrının onun için kopardığı Moly diye sihirli bir bitkiyi atacak ve kılıcıyla saldırıp tanrıçayı alt edecek, kendisine ve arkadaşlarına bir kötülük yapmayacağına ant içirecektir. Öyle de olur. Kirke Odysseus'un gücü karşısında şaşakalır, erkekliğine vurulur ve onu yatağına aldıktan sonra arkadaşlarını da tekrar insana dönüştürür. Odysseus böylece Kirke'nin konağına bir yılı aşkın süre kalır. Dilediği gibi keyfini sürer. Fakat Kirke'nin hayali tıpkı Kalypso gibi Odysseus'u kendine koca yapmaktır. Ne var ki Odysseus'un arkadaşları onu uyarır ve yurda dönmek zorunda olduklarını hatırlatırlar. Kirke zorla da olsa razı olur fakat önce Ölüler Diyarı'na gidip Teiresias'ın ruhuna danışması gerektiğini bildirir. Bundan sonra ise Odysseus'un Hades yolculuğu anlatılır. Dönüşte Odysseus gene Aiaie Adası'na uğrar, bu kez, Kirke ilerideki yolculuğun nasıl düzenlenmesi gerektiğini Sirenlerden, Skylla ve Kharybdis'ten nasıl korunacaklarını anlatır. Kirke'nin söyledikleri tamamen doğru çıkar, ve sonunda Odysseus selameti büyücü tanrıçanın öğütlerine borçlu olur.
Odysseia'dan sonraki efsanelere göre Kirke'nin Odysseus'tan birçok çocuğu olur. Bu çocuklardan biri Telegonos, öteki de Latinos adını taşır. Telegonos'un İtalya'da Tusculum şehrini kurduğu, Latinos'un da Latinlerin atası sayıldığı hesaba katılırsa, Kirke - Odysseus serüveninin İtalya efsanesince ne kadar benimsendiği görülür.
Kirke'nin kimliği ve nitelikleri üzerinde bilginler çok durmuş ve çeşitli yorumlar yapmışlardır. Kirke'nin yeri yurdu çok büyük bir ihtimalle İtalya'dadır. Bugün Capao Circeo bölgesinde Roma çağlarında Feronia* isimli tanrıçaya tapıldığı görülür. Bu tanrıçanın feri yani vahşi hayvan sözcüğünden türeme adı hayvanları dizgine getiren tanrıça anlamını taşır. Feronia ile Kirke'nin arasında bir bağlantı olduğu hala düşünülmektedir.Kirke'nin Feronia'dan sonra Anadolu Tanrıçası Kybele ile ilşkisi göze çarpar.Kybele-Artemis Feronia-Kirke gibi tanrıçalar doğaya hakimdir ve hayvanları evcilleştirmişlerdir.Bu tanrıça dişidir. erkeği boyundurluğa almak, büyülemek, herhangi bir hayvan haline getirmekle açığa vurur.Motifleri ana tanrıça kültünün özelliklerini andıran Kirke efsanesi Odysseia'da sözü geçen başka temalar olduğu gibi peri masalı çeşnisi de taşır.Bütün bu ögeler Ana Tanrıça'nın kişiliği ve yaygınlığı tam bir aydınlığa kavuşacağı zaman gereğince değerlendirebilecektir.
dysseia'dan sonraki efsanelere göre Kirke'nin Odyseseus'tan birçok çocukları olur, biri Telegonos, öteki de Latinos'tur derler.Telegonos İtalya'da Tusculum şehrini kuruduğu, Latinos'ta Latinlerin atası sayıldığı hesaba katılırsa, Kirke-Odysseus'un macerasının İtalya efsanesince ne kadar benimsediği görülür.
*Feronia Etrüsk asıllı bir tanrıça,ormanları ve kaynakları koruyan bu tanrıçanın kültü orta İtalya'ya ve Etruria'ya yayılmıştı.Terranicia'da bulunan tapınağında köleler azat edildiği için, Libertas yani özgürlüğü temsil eden tanrıça ile bir tutulmuştur.
