Kemoterapi veya radyasyon tedavisi ile ongorulen kanser iyilesmesi, hormon uretimini, bosalmayi ve spermatogenezi uzun sure veya hatta kalici olarak bozabilir. Bu agresif tedaviler ayrica daha yuksek DNA sperm fragmantasyonuna da yol acabilir. Belirlenmis tedaviye sahip kanser hastalari icin, herhangi bir ilac ve manipulasyona baslamadan once bir veya birkac semen numunesinin dondurulmasi (operasyon, ek teshis icin rontgen dahil), dogurganligin daha fazla korunmasi icin bir secenektir.
Spermin kriyoprezervasyonu dogurganligin korunmasini veya gebeligin saglanmasini garanti etmese de, hastaya / cifte danismak ve bunu yapmaya tesvik etmek onemlidir. Yine de, kanser tedavisine bagli olarak terminal spermatogenez kaybi olan hastalarda, dondurulmus ornekler biyolojik bir cocuk sahibi olmak icin tek umut sansidir. Bir kadin partner soz konusu oldugunda, danismanlik, kadin yasinin Gebe kalmada ve ARTyi veya dogal gebe kalmayi ertelemede onemli bir faktor oldugu gerceginin bebek sahibi olma sansini ciddi sekilde azaltabilecegini dikkate almalidir.
Donor Sperm Kullanimi
Modern bilimin ve ureme tibbinin ilerlemelerine ragmen, bazi erkekler icin cocuk sahibi olmanin tek sansi bagislanan spermdir. Kapsamli bir incelemeden sonra erkek kisirliginin teshis edildigi durumlarda; ciddi kalitsal kosullar olusturulmustur veya erkek faktor kisirligi olan bir ciftin cok sayida in vitro sIklusu vardir. Hicbir pozitif sonuc alinmamistir, bagislanmis sperm kullanmak bir secenektir. Dogurganlik tedavisinde donor spermatozoanin kullanilmasi, ciftin psIkolojik durumunu, esler ve akrabalari arasindaki iliskiyi etkileyebilir. Kisirligi algilamak ve daha ileri dogurganlik tedavisi icin bilincli secim yapmak icin psIkolojik destek yardimci olabilir.
Spermde Reaktif Oksijen Turleri (ROS)
Kemoterapi Tedavisi ve Erkek DogurganligiSuperoksit anyon, hidrojen peroksit (H 2 O 2), hipoklorit (OHCl) ve hidroksil radikali (OH) yuksek derecede reaktif oksijen turleridir (ROS) ve bunlarin uretimi hucrenin normal metabolizmasi sirasinda gerceklesir. Menide ROS, cogunlukla lokositler ve olgunlasmamis spermatozoa tarafindan uretilir ve akrozom reaksiyonu, kapasititasyon, mitokondriyal stabilite ve oosit ile fuzyon ile ilgilidir. ROS olusumu ile antioksidanlarin asiri ROS uretimini notralize edememesi arasindaki dengesizlik oksidatif stres (OS) olarak tanimlanir. Seminal plazma antioksidanlar icerdiginden ve dogal antioksidan kapasiteye sahip oldugundan, spermdeki serbest radikal dengesini saglar; ROS ve OSnin asiri uretimi lipid peroksidasyonu, protein degisIklikleri, DNA hasari ve sperm olumune neden olur ve bu erkek fertilitesini etkileyebilir.
Erkek kisirliginin potansiyel nedeni olarak yuksek ROS konsantrasyonlari 1943ten beri calisilmaktadir. Asiri ROSun potansiyel dahili verimi, hasarli veya anormal spermatozoa, varikosel, kriptorsizm, testis torsiyonu, enfeksiyon, iltihaplanma ve yaslanmanin bir sonucu olabilir. Toksinlere (toluen, metoksietanol, sulfur dioksit), metallere (kadmiyum) kemoterapiye ve iyonlastirici radyasyona (kanser tedavisi) maruz kalma gibi bazi dis faktorler de ROS seviyelerini etkileyebilir ve OS olusturabilir.
Calismalar, yuksek ROS seviyeleri ile anormal sperm konsantrasyonu, motilite, morfoloji, daha yuksek DNA hasari ve apoptoz arasindaki iliskiyi gostermektedir. Infertil erkekler ve donorler arasindaki karsilastirma, asiri ROS degerlerinin, zayif semen parametreleri ile korelasyonda % 68.8 duyarliliga ve % 93.8 ozgulluge sahip oldugunu ve infertiliteyle sonuclanabilecegini gostermistir.
Sperm kapasitasyonu, hiperaktivasyonu ve sperm-yumurta fuzyonu olusumu ile ilgili olduklari icin ROSun fizyolojik rolunu anlamak onemlidir. ROS, hucre ici sIklik adenozin monofosfat (cAMP) artisinda rol oynar, ardindan protein Kinaz A aktivasyonu ve tirozin fosforilasyonunun yukselmesi izler. Bu degisIklikler sperm kapasitesine ve hiperaktivasyonuna yol acar, sperm zari kararsiz hale gelir ve akrozom reaksiyonunu baslatir. Bunlar enzim olmayan akrosin, proakrosin, inhibitor bagli akrosin, hiyaluronidaz, asit fosfataz, beta-glukuronidaz, beta-glukozidaz, beta- akrozomda bulunan enzimleri serbest birakir. N-asetilglukozaminidaz, beta-galaktosidaz ve beta-N-asetilgalaktozaminidaz sperm hucresinin oositler zona pellucidaya (ZP) baglanmasini saglar.
Dengesiz ROS seviyeleri, semen kalitesini ve islevlerini tehlikeye atabilir ve bunlari normal konsantrasyonda tutmak dogurganlik icin gerekli kabul edilir. Oksidatif stres ve beslenme durumu, antioksidan eksIkligi ve yetersiz beslenme genel olarak sagligi degistirebileceginden her insan icin onemlidir. ROS ayrica cesitli solunum ve kardiyovaskuler hastaliklar, norodejeneratif, sindirim bozukluklari ve hatta kanserle de ilgilidir. OSnin fertilite ile ilgili klinik onemi kapsamli bir sekilde incelenmistir. Hastaligin ortaya cikmasi, ilerlemesi ve sonuclarinda beslenme dengesi konusundaki klinik farkindalik hala sinirlidir, ancak dengeli beslenme besinleri ve antioksidanlara ihtiyac duyulmaktadir ve gereklidir.
Sperm Numunelerinin In Vitro IslenmesiKemoterapi Tedavisi ve Erkek Dogurganligi
Bir erkegin biyolojik baba olma yetenegi, yalnizca normal sperm sayisinin bir sonucu degil, ayni zamanda erkek ureme sisteminin normal islevi ve sperm aktivitesi ile de baglantilidir. Sperm uretiminde basarisizlik veya dusuk sperm sayisi ve motilitesi, zayif morfoloji, sperm hareketinde bozukluk ve servikal mukus, uterus, yumurtaliklardan ampulla, kapasititasyon ve akrozom reaksiyonu, zona peluccida baglanmasi vb. Erkeklerde kisirliga neden olabilir.
ARTde erkek kisirliginin ustesinden gelmek icin sperm isleme icin farkli protokoller gelistirilmistir. Sperm islemede kullanilan belirli tekniklerin kesin etkisi ve gebelige ulasmak icin yararlari konusunda hala bircok tartisma vardir. Uygun bir teknigin secilmesi, ciftin infertilite oykusune ve YUT tedavi planina ve semen kalitesine gore son derece bireysel olmalidir. Spermatozoanin optimal bir fraksiyonunun (ilerleyen hareketle daha yuksek sayim, morfolojik olarak normal oranlar) izole edilmesi, spermlerin daha iyi dollenebilirlige sahip secilmesi ve kullanilmasi icin firsat verir ve canli bir fetuse katkida bulunmak icin daha yuksek sanslar, intrauterin inseminasyon (IUI), IVF veya ICSI.
ARTde sperm isleme icin en cok arastirilan yontemlerden ikisi, yogunluk gradyan santrifuju (DGS) ve yuzdurme (SU) ayrintili olarak incelenmistir. Taze ornekle karsilastirildiginda, islenmis ornek daha dusuk DNA fragmantasyon oranlarina ve hangi yontemin kullanildigina bakilmaksizin daha dusuk ROS konsantrasyonuna sahiptir.
Ureme hucrelerinde (oositler ve spermatozoa) telomer uzunlugunu ve bunlarin infertilite ile baglantisini arastiran calismalar oldugundan, spermatozoadaki daha kisa telomerlerin idiyopatik infertiliteye neden olan bir faktor oldugu varsayilabilir. Spermdeki kesilmis telomerler ve degismis DNA butunlugu, dollenmeyi, pronuklei olusumunu, embriyo morfolojisini ve kalitesini olumsuz etkileyebilir ve dolayisiyla blastosist olusumunu ve implantasyonunu tehlikeye atabilir. DGC veya SU ile elde edilen spermatozoa, ham semendeki sperm hucrelerine kiyasla daha uzun telomerlere sahiptir.
Pentoksifilin gibi bazi maddeler (ozellikle aralikli topallama ve diger vaskuler bozukluklarin tedavisinde kullanilan metilksantin turevi), islemden sonra hareketli spermin hareketliligini ve miktarini artirabilir. Pentoksifilin esas olarak kalitesiz numunelerde kullanilarak oligoastenozoospermili infertil erkeklerde sperm canliliginin arttigi gozlendi. PESA veya TESE ile elde edilen ornekler, bu ksantin turevini kulturel ortamda uygulayarak ve boylece sperm hareketliligini artirarak da gelistirilebilir.
Sperm hazirlama yontemleri, MSOMEun teknik avantajlari ile birlikte ART tedavileri icin en iyi tahmin degerleriyle sperm hucrelerinin secilmesine izin verir. Kullanilan her yontemle ilgili bazi sinirlamalar vardir ve bu artik rutin uygulamada sperm secimi icin yeni invazif olmayan protokoller arastirmak ve olusturmak icin acik bir alandir.
Spermatogenez, erkek ureme hucrelerinin karmasIk bir bolunme ve olusum surecidir. Cesitli ic (hormonal duzenleme, vericiler, buyume faktorleri) ve dis (besleyici maddeler, terapotikler, ilaclar, hormonlar ve bunlarin metabolitleri, farkli toksIk maddeler veya X-radyasyonu, artan sicaklik) faktorlere karsi oldukca hassastir. Her yeni nesil sperm olusumunun yaklasIk 3 ay surdugu goz onune alindiginda, istenmeyen etkilerin temizlenmesinin zaman alici tedavi veya yasam tarzi degisIkliklerinin sonucu olacagi dusunulmelidir.
Modern toplum cevrenin, yasam tarzinin ve diyetin spermatogenez gibi organizmadaki farkli sureclere zararli oldugundan suphelenilmektedir ve ureme yetenegi de dahil olmak uzere insan omru boyunca yasam kalitesini ve miktarini olumsuz etkileyebilir. Cinsiyet olusumunun erken fetal gelisim sirasinda gerceklestigini goz onunde bulundurarak, annenin tehlikeli aliskanliklarina, yasam tarzina ve cevresel ozelliklerine dikkat edilmelidir.
Hamilelik sirasindaki olaylar, yasamin sonraki donemlerinde erkek dogurganligini da etkileyebilir. Bazi ozel durumlarda, yuksek dozda toksinlere, kemoterapiye veya radyoterapiye uzun sure maruz kaldiginda, spermatogenez rejenerasyonu buyuk olasilikla yillar alir veya asla geri kazanilmayabilir. Duzenli tibbi kontrol ve testlerle birlikte saglikli yasam tarzi, zamaninda gosterebilir ve hatta urolojik veya dogurganlik sorunlarini onleyebilir.
ALİNTİ ~
Spermin kriyoprezervasyonu dogurganligin korunmasini veya gebeligin saglanmasini garanti etmese de, hastaya / cifte danismak ve bunu yapmaya tesvik etmek onemlidir. Yine de, kanser tedavisine bagli olarak terminal spermatogenez kaybi olan hastalarda, dondurulmus ornekler biyolojik bir cocuk sahibi olmak icin tek umut sansidir. Bir kadin partner soz konusu oldugunda, danismanlik, kadin yasinin Gebe kalmada ve ARTyi veya dogal gebe kalmayi ertelemede onemli bir faktor oldugu gerceginin bebek sahibi olma sansini ciddi sekilde azaltabilecegini dikkate almalidir.
Donor Sperm Kullanimi
Modern bilimin ve ureme tibbinin ilerlemelerine ragmen, bazi erkekler icin cocuk sahibi olmanin tek sansi bagislanan spermdir. Kapsamli bir incelemeden sonra erkek kisirliginin teshis edildigi durumlarda; ciddi kalitsal kosullar olusturulmustur veya erkek faktor kisirligi olan bir ciftin cok sayida in vitro sIklusu vardir. Hicbir pozitif sonuc alinmamistir, bagislanmis sperm kullanmak bir secenektir. Dogurganlik tedavisinde donor spermatozoanin kullanilmasi, ciftin psIkolojik durumunu, esler ve akrabalari arasindaki iliskiyi etkileyebilir. Kisirligi algilamak ve daha ileri dogurganlik tedavisi icin bilincli secim yapmak icin psIkolojik destek yardimci olabilir.
Spermde Reaktif Oksijen Turleri (ROS)
Kemoterapi Tedavisi ve Erkek DogurganligiSuperoksit anyon, hidrojen peroksit (H 2 O 2), hipoklorit (OHCl) ve hidroksil radikali (OH) yuksek derecede reaktif oksijen turleridir (ROS) ve bunlarin uretimi hucrenin normal metabolizmasi sirasinda gerceklesir. Menide ROS, cogunlukla lokositler ve olgunlasmamis spermatozoa tarafindan uretilir ve akrozom reaksiyonu, kapasititasyon, mitokondriyal stabilite ve oosit ile fuzyon ile ilgilidir. ROS olusumu ile antioksidanlarin asiri ROS uretimini notralize edememesi arasindaki dengesizlik oksidatif stres (OS) olarak tanimlanir. Seminal plazma antioksidanlar icerdiginden ve dogal antioksidan kapasiteye sahip oldugundan, spermdeki serbest radikal dengesini saglar; ROS ve OSnin asiri uretimi lipid peroksidasyonu, protein degisIklikleri, DNA hasari ve sperm olumune neden olur ve bu erkek fertilitesini etkileyebilir.
Erkek kisirliginin potansiyel nedeni olarak yuksek ROS konsantrasyonlari 1943ten beri calisilmaktadir. Asiri ROSun potansiyel dahili verimi, hasarli veya anormal spermatozoa, varikosel, kriptorsizm, testis torsiyonu, enfeksiyon, iltihaplanma ve yaslanmanin bir sonucu olabilir. Toksinlere (toluen, metoksietanol, sulfur dioksit), metallere (kadmiyum) kemoterapiye ve iyonlastirici radyasyona (kanser tedavisi) maruz kalma gibi bazi dis faktorler de ROS seviyelerini etkileyebilir ve OS olusturabilir.
Calismalar, yuksek ROS seviyeleri ile anormal sperm konsantrasyonu, motilite, morfoloji, daha yuksek DNA hasari ve apoptoz arasindaki iliskiyi gostermektedir. Infertil erkekler ve donorler arasindaki karsilastirma, asiri ROS degerlerinin, zayif semen parametreleri ile korelasyonda % 68.8 duyarliliga ve % 93.8 ozgulluge sahip oldugunu ve infertiliteyle sonuclanabilecegini gostermistir.
Sperm kapasitasyonu, hiperaktivasyonu ve sperm-yumurta fuzyonu olusumu ile ilgili olduklari icin ROSun fizyolojik rolunu anlamak onemlidir. ROS, hucre ici sIklik adenozin monofosfat (cAMP) artisinda rol oynar, ardindan protein Kinaz A aktivasyonu ve tirozin fosforilasyonunun yukselmesi izler. Bu degisIklikler sperm kapasitesine ve hiperaktivasyonuna yol acar, sperm zari kararsiz hale gelir ve akrozom reaksiyonunu baslatir. Bunlar enzim olmayan akrosin, proakrosin, inhibitor bagli akrosin, hiyaluronidaz, asit fosfataz, beta-glukuronidaz, beta-glukozidaz, beta- akrozomda bulunan enzimleri serbest birakir. N-asetilglukozaminidaz, beta-galaktosidaz ve beta-N-asetilgalaktozaminidaz sperm hucresinin oositler zona pellucidaya (ZP) baglanmasini saglar.
Dengesiz ROS seviyeleri, semen kalitesini ve islevlerini tehlikeye atabilir ve bunlari normal konsantrasyonda tutmak dogurganlik icin gerekli kabul edilir. Oksidatif stres ve beslenme durumu, antioksidan eksIkligi ve yetersiz beslenme genel olarak sagligi degistirebileceginden her insan icin onemlidir. ROS ayrica cesitli solunum ve kardiyovaskuler hastaliklar, norodejeneratif, sindirim bozukluklari ve hatta kanserle de ilgilidir. OSnin fertilite ile ilgili klinik onemi kapsamli bir sekilde incelenmistir. Hastaligin ortaya cikmasi, ilerlemesi ve sonuclarinda beslenme dengesi konusundaki klinik farkindalik hala sinirlidir, ancak dengeli beslenme besinleri ve antioksidanlara ihtiyac duyulmaktadir ve gereklidir.
Sperm Numunelerinin In Vitro IslenmesiKemoterapi Tedavisi ve Erkek Dogurganligi
Bir erkegin biyolojik baba olma yetenegi, yalnizca normal sperm sayisinin bir sonucu degil, ayni zamanda erkek ureme sisteminin normal islevi ve sperm aktivitesi ile de baglantilidir. Sperm uretiminde basarisizlik veya dusuk sperm sayisi ve motilitesi, zayif morfoloji, sperm hareketinde bozukluk ve servikal mukus, uterus, yumurtaliklardan ampulla, kapasititasyon ve akrozom reaksiyonu, zona peluccida baglanmasi vb. Erkeklerde kisirliga neden olabilir.
ARTde erkek kisirliginin ustesinden gelmek icin sperm isleme icin farkli protokoller gelistirilmistir. Sperm islemede kullanilan belirli tekniklerin kesin etkisi ve gebelige ulasmak icin yararlari konusunda hala bircok tartisma vardir. Uygun bir teknigin secilmesi, ciftin infertilite oykusune ve YUT tedavi planina ve semen kalitesine gore son derece bireysel olmalidir. Spermatozoanin optimal bir fraksiyonunun (ilerleyen hareketle daha yuksek sayim, morfolojik olarak normal oranlar) izole edilmesi, spermlerin daha iyi dollenebilirlige sahip secilmesi ve kullanilmasi icin firsat verir ve canli bir fetuse katkida bulunmak icin daha yuksek sanslar, intrauterin inseminasyon (IUI), IVF veya ICSI.
ARTde sperm isleme icin en cok arastirilan yontemlerden ikisi, yogunluk gradyan santrifuju (DGS) ve yuzdurme (SU) ayrintili olarak incelenmistir. Taze ornekle karsilastirildiginda, islenmis ornek daha dusuk DNA fragmantasyon oranlarina ve hangi yontemin kullanildigina bakilmaksizin daha dusuk ROS konsantrasyonuna sahiptir.
Ureme hucrelerinde (oositler ve spermatozoa) telomer uzunlugunu ve bunlarin infertilite ile baglantisini arastiran calismalar oldugundan, spermatozoadaki daha kisa telomerlerin idiyopatik infertiliteye neden olan bir faktor oldugu varsayilabilir. Spermdeki kesilmis telomerler ve degismis DNA butunlugu, dollenmeyi, pronuklei olusumunu, embriyo morfolojisini ve kalitesini olumsuz etkileyebilir ve dolayisiyla blastosist olusumunu ve implantasyonunu tehlikeye atabilir. DGC veya SU ile elde edilen spermatozoa, ham semendeki sperm hucrelerine kiyasla daha uzun telomerlere sahiptir.
Pentoksifilin gibi bazi maddeler (ozellikle aralikli topallama ve diger vaskuler bozukluklarin tedavisinde kullanilan metilksantin turevi), islemden sonra hareketli spermin hareketliligini ve miktarini artirabilir. Pentoksifilin esas olarak kalitesiz numunelerde kullanilarak oligoastenozoospermili infertil erkeklerde sperm canliliginin arttigi gozlendi. PESA veya TESE ile elde edilen ornekler, bu ksantin turevini kulturel ortamda uygulayarak ve boylece sperm hareketliligini artirarak da gelistirilebilir.
Sperm hazirlama yontemleri, MSOMEun teknik avantajlari ile birlikte ART tedavileri icin en iyi tahmin degerleriyle sperm hucrelerinin secilmesine izin verir. Kullanilan her yontemle ilgili bazi sinirlamalar vardir ve bu artik rutin uygulamada sperm secimi icin yeni invazif olmayan protokoller arastirmak ve olusturmak icin acik bir alandir.
Spermatogenez, erkek ureme hucrelerinin karmasIk bir bolunme ve olusum surecidir. Cesitli ic (hormonal duzenleme, vericiler, buyume faktorleri) ve dis (besleyici maddeler, terapotikler, ilaclar, hormonlar ve bunlarin metabolitleri, farkli toksIk maddeler veya X-radyasyonu, artan sicaklik) faktorlere karsi oldukca hassastir. Her yeni nesil sperm olusumunun yaklasIk 3 ay surdugu goz onune alindiginda, istenmeyen etkilerin temizlenmesinin zaman alici tedavi veya yasam tarzi degisIkliklerinin sonucu olacagi dusunulmelidir.
Modern toplum cevrenin, yasam tarzinin ve diyetin spermatogenez gibi organizmadaki farkli sureclere zararli oldugundan suphelenilmektedir ve ureme yetenegi de dahil olmak uzere insan omru boyunca yasam kalitesini ve miktarini olumsuz etkileyebilir. Cinsiyet olusumunun erken fetal gelisim sirasinda gerceklestigini goz onunde bulundurarak, annenin tehlikeli aliskanliklarina, yasam tarzina ve cevresel ozelliklerine dikkat edilmelidir.
Hamilelik sirasindaki olaylar, yasamin sonraki donemlerinde erkek dogurganligini da etkileyebilir. Bazi ozel durumlarda, yuksek dozda toksinlere, kemoterapiye veya radyoterapiye uzun sure maruz kaldiginda, spermatogenez rejenerasyonu buyuk olasilikla yillar alir veya asla geri kazanilmayabilir. Duzenli tibbi kontrol ve testlerle birlikte saglikli yasam tarzi, zamaninda gosterebilir ve hatta urolojik veya dogurganlik sorunlarini onleyebilir.
ALİNTİ ~
