Deniz hiyarlari, derisidikenliler adi verilen omurgasiz bir hayvan grubundadir. Deniz yildizlari ve deniz kestaneleri ile yakin akrabaliga sahiptirler. Genellikle okyanus tabaninda yasayan deniz hiyarlarinin 1500den fazla turu bulunmaktadir. Birkac turu de sig sularda yasamaktadir. Deniz hiyarlarinin boyutu ture bagli olup boylari 2,5 santimetreden 30 ila 60 santimetreye kadar degisebilir. Turlerinin cogu genellikle 10 cm ila 30 cm uzunlugundadir. Turune bagli olarak renkleri kirmizi, yesil, mavi, siyah ya da kahverengidir. Deniz hiyarlari, vucut yuzeyinin altinda bir cesit iskelete sahip olmalarina ragmen yumusak bir govdeye sahiptir. Deniz hiyarlarinin silindirik, uzun bir govdesi vardir, beyinleri yoktur. Bir sinir halkasindan ve birkac sinir kolundan olusan basit bir sinir sistemleri bulunmaktadir, duyulari da zayiftir. Okyanus tabaninin bu garip gorunumlu sakinlerinin tombul govdelerinin her iki ucunda sadece birer delik bulunan bir sindirim sistemi vardir. Geceleri aktiftirler, gerektiginde vucutlarinin sekli degisebilir. Bu ozellik sayesinde oldukca dar yerlerden bile gecebilirler. Deniz hiyarlari cogunlukla buyuk koloniler halinde yasar. Yeni Zelandanin kiyilarinda metrekarede yaklasIk 1000 deniz hiyari bulunabilmektedir. Deniz hiyarinin omurleri turlerine baglidir, bircogu 5 10 yil yasayabilmektedir. Tum yasamlari deniz tabanini emmek ve onu tekrar disari atmak etrafinda doner.
Deniz Yildizlari, Kum Dolarlari ve Deniz Kestaneleriyle Akrabadir
Deniz hiyarlari, gorunumlerinden pek anlasilmasa da deniz kestaneleri, deniz yildizlari ve kum dolarlari (deniz yildizlariyla ayni siniftadir) ile akrabadir. Bu, onun da bir ekinoderm (derisi dikenli) oldugu anlamina gelir. Cogu derisidikenlinin gorunen dikenleri bulunmaktadir fakat deniz hiyarlarindaki dikenler deriye gomulu olan kucuk kemikcikler seklindedir. Bu kucuk kemikcikler bazi deniz hiyari turlerinin kimligine ait Deniz Hiyarlari Hakkinda Sasirtici Gerceklergorunurde olan tek ipucudur, mikroskopta incelenirler cunku boyutlari cok kucuktur. Deniz hiyarlari da diger derisidikenliler gibi su- damar sistemi ve tup ayaklara sahiptir fakat deniz hiyarlarinin su-damar sisteminde digerlerinden farkli olarak deniz suyu degil vucut sivisi doludur. Deniz hiyarlarinin vucudunun bir ucunda agizlari, oteki ucunda anusleri bulunur. Dokunaclardan olusan bir halka (degisim gecirmis tup ayaklar) agzi cevrelemektedir. Dokunaclar besin parcaciklarini toplar. Deniz hiyarlarinin bazilari suyu filtreleyerek beslenir fakat cogu besinlerini okyanusun dibinden alir. Dokunaclar okyanus dibine itilirken, besin kirintilari mukusa yapismaktadir. Tup ayaklarinin 5 sira olmasina ragmen deniz hiyarlarinin hareketi cok yavastir.
Deniz Hiyarlari Anuslerinden Nefes Almaktadir
Deniz hiyarlari anusleriyle baglantili, dallanmis bir yapi olan solunum agaci araciligiyla nefes almaktadir. Solunum agaci, bagirsakta her iki tarafta, vucut icinde bulunmaktadir ve kloaka (disliliga) baglidir. Deniz hiyari oksijenli suyu anus yoluyla cekerek (rektumlarina su emmek icin anal sfinkterlerini genisletirler) solunum yapar. Solunum agacina su girer ve oksijen vucut boslugundaki sivilara gecer. Deniz hiyarlari bazi baliklarin anuslerinde yasamasina da izin verirler. Birkac tur parazitik inci baligi aslinda deniz hiyarlarinin anuslerinin icinde yasar. Deniz hiyari nefes almak icin suyu iceri ve disari pompalarken inci baliklari yavas ama emin adimlarla anusten iceri girerler.
Deniz Hiyarlari Besin Zincirinde Onemli Rol Oynar
Deniz hiyarlari, kiyilardaki sig bolgelerden derin denizlere kadar cok cesitli habitatlarda yasar. Dunyanin dort bir yanindaki okyanuslarda bulunabilirler. Deniz hiyarinin diyeti, deniz tabanindaki curuyen organik maddelerden ve planktondan olusmaktadir. Olmus hayvansal kalintilari temizleyen deniz hiyarlari ekosistemin temizlenmesi bakimindan onemli canlilardir. Bazi deniz hiyarlari besini cevresindeki sudan toplarken, bazilari da okyanusun tabanindan yiyecek bulur. Bazi deniz hiyarlari tamamen dipteki tortuya gomulurler. Bazi turler dipteki tortuyu yutar, yiyecek parcaciklarini uzaklastirir ve ardindan tortuyu uzun seritler halinde disari atar. Bir deniz hiyari yilda 45-90 kilograma kadar tortuyu filtreleyebilir. Deniz hiyarlarinin salgilari okyanus ekosisteminde besin maddelerinin dongu halinde kalmasina yardimcidir.
Deniz Cayirlarinin Isimsiz KahramanidirlarDeniz Hiyarlari Hakkinda Sasirtici Gercekler
Deniz hiyarlari okyanus ekosistemleri icin son derece onemlidir. Deniz hiyarlari deniz tabaninin etrafinda gezinirken, yemek yerken ve diskilarken, besin maddelerinin dagitilmasina, tortu ve sudaki fazla organik maddenin giderilmesine yardimci olur. Arastirmalar, deniz hiyarlarinin varliginin daha verimli deniz cayiri yataklarina yol actigini gostermektedir. Kalsiyum karbonati cozerek ve suya geri dondurerek mercanlarinin dis iskeletlerini buyutmek icin ihtiyac duyduklari ham maddeleri saglamaya yardimci olurlar. Daha yuksek kalsiyum karbonat seviyeleri ayni zamanda lokal asitlesmeye karsi bir tampon gorevi goren suyun alkalinitesini de arttirir. Bir kilit tasi turu olmayabilirler ancak su ekosistemlerindeki gorevleri cok onemlidir.
Deniz Hiyarlari Ic Organlarini Disari Cikarabilir
Deniz hiyarlari kendini savunma konusunda biraz yetersiz kalmaktadir. Kum baligi denilen deniz hiyari turleri kamuflaj icin gunu kuma gomulerek gecirirler. Digerleri farkli yollar izler. Deniz hiyarlari rahatsiz edilirse solunum organi olan solunum agacinin taban kisminda bulunan Cuvierian tuberkulleri disari atilabilir. Bu tuberkulleri disari atmanin yani sira, deniz hiyarlari bir tehdit hissettiklerinde, asiri kalabalik olduklarinda veya dusuk su kalitesine sahip bir akvaryumda ic organlarini da toksIk madde (holothurin) ile birlikte avcilara ya da yirticilara dogru firlatilabilirler. Eviserasyon adi verilen bu islem, deniz hiyarinin rahatsiz olmasi veya tehdit edilmesi durumunda ortaya cikabilir. Ayrica muhtemelen deniz hiyarinin ic organlarini fazla atik veya kimyasallardan arindirmasinin bir yolu olan bu islem duzenli olarak da meydana gelebilir. Tum eksIk organlar sonraki birkac hafta icinde yenilenir.
Disi ve Erkek Deniz Hiyarlari Vardir
Cogu deniz hiyari turunde disaridan fark gorulmese de erkek ve disiler vardir. Deniz hiyarlari eseysiz yani kendi kendine de ureyebilir fakat bircok tur yumurtlayarak cogalmaktadir. Eseyli uremede spermler ve yumurtalar suya birakilmaktadir. Dollenme yani disi ve erkek ureme hucrelerinin birlesmesi suda gerceklesir ve okyanusun dibine yerlesen yuzen larvalar olusur.
Deniz Hiyarlari YenilebilirDeniz Hiyarlari Hakkinda Sasirtici Gercekler
Baliklardan deniz kaplumbagalarina ve insanlara kadar bircok canli onu yemektedir. Deniz hiyarlari bazi Asya kulturlerinde ozel bir lezzet olarak kabul edilmektedir ve geleneksel tibbin bir parcasi olarak kullanilmaktadir. Sudan cikarilan deniz hiyarlarinin ici bosaltilir, tuzla paketlenir, kaynatilir, kurutulur, tekrar kaynatilir, tekrar kurutulur ve ardindan Hong Kong ve Singapurdaki pazarlara gonderilir. Orada tuketicilere fahis fiyatlara satilir, onlar da tekrar kaynatip ozel gunler icin yuksek statulu bir yemek olarak sunarlar. Duzensiz olarak toplanmalari nedeniyle dunyanin dort bir yaninda nufuslari azalmaktadir.
Deniz Hiyarlari Korunmalidir
Deniz hiyarlari toplanip satilmaya, artan somuruye ragmen hala cok sayidadir ve nesilleri tukenmekte olan turlerle ilgili listelerde degildir fakat 2016 yilinin Ocak ayinda, Oahu ve Mauideki kiyilara yakin olan deniz hiyarlarinin populasyonlarin azalmasi nedeniyle Hawaiide toplanmalarinin kisitlanmasi icin bazi kurallar getirilmistir. Ayrica 2019 yilinda, daha iyi korunabilmeleri acisindan nesilleri yok olma tehlikesi altinda olan turlerin ticaretiyle ilgili bir sozlesmeye (CITES) 3 deniz hiyari turu eklenmistir.
Tipta Kullanilmak Uzere IncelenmektedirDeniz Hiyarlari Hakkinda Sasirtici Gercekler
Deniz hiyarlari, sihirli bir sekilde sadece birkac saniye icinde sert olmaktan esnek hale gelebilen bir bag dokusuna sahiptir. Bu ozellik insan tendonlarinin ve baglarinin sagligi ve onarimina yonelik potansiyel uygulamalar icin arastirilmaktadir. Tipta kullanilabilmeleri acisindan incelenseler de deniz hiyarinin hareketlerinin izlenmesi neredeyse imkansizdir. Iclerine bir izleme cihazi yapistirilsa bile onu derilerinden disari cikarirlar. Buyume oranlari kadar basit bir seyi bulmaya calismak bile zorlu bir istir cunku her sey onlarin cevresine baglidir. Ayni tur ve yastaki iki birey ele alindiginda farkli yerlere koyulduklarinda farkli oranlarda buyuyebilirler ve sonra bazen kuculurler. Bir deniz hiyari acliktan oluyorsa, olmek yerine kendini yer, yavas yavas kuculur.
ALİNTİ ~
Deniz Yildizlari, Kum Dolarlari ve Deniz Kestaneleriyle Akrabadir
Deniz hiyarlari, gorunumlerinden pek anlasilmasa da deniz kestaneleri, deniz yildizlari ve kum dolarlari (deniz yildizlariyla ayni siniftadir) ile akrabadir. Bu, onun da bir ekinoderm (derisi dikenli) oldugu anlamina gelir. Cogu derisidikenlinin gorunen dikenleri bulunmaktadir fakat deniz hiyarlarindaki dikenler deriye gomulu olan kucuk kemikcikler seklindedir. Bu kucuk kemikcikler bazi deniz hiyari turlerinin kimligine ait Deniz Hiyarlari Hakkinda Sasirtici Gerceklergorunurde olan tek ipucudur, mikroskopta incelenirler cunku boyutlari cok kucuktur. Deniz hiyarlari da diger derisidikenliler gibi su- damar sistemi ve tup ayaklara sahiptir fakat deniz hiyarlarinin su-damar sisteminde digerlerinden farkli olarak deniz suyu degil vucut sivisi doludur. Deniz hiyarlarinin vucudunun bir ucunda agizlari, oteki ucunda anusleri bulunur. Dokunaclardan olusan bir halka (degisim gecirmis tup ayaklar) agzi cevrelemektedir. Dokunaclar besin parcaciklarini toplar. Deniz hiyarlarinin bazilari suyu filtreleyerek beslenir fakat cogu besinlerini okyanusun dibinden alir. Dokunaclar okyanus dibine itilirken, besin kirintilari mukusa yapismaktadir. Tup ayaklarinin 5 sira olmasina ragmen deniz hiyarlarinin hareketi cok yavastir.
Deniz Hiyarlari Anuslerinden Nefes Almaktadir
Deniz hiyarlari anusleriyle baglantili, dallanmis bir yapi olan solunum agaci araciligiyla nefes almaktadir. Solunum agaci, bagirsakta her iki tarafta, vucut icinde bulunmaktadir ve kloaka (disliliga) baglidir. Deniz hiyari oksijenli suyu anus yoluyla cekerek (rektumlarina su emmek icin anal sfinkterlerini genisletirler) solunum yapar. Solunum agacina su girer ve oksijen vucut boslugundaki sivilara gecer. Deniz hiyarlari bazi baliklarin anuslerinde yasamasina da izin verirler. Birkac tur parazitik inci baligi aslinda deniz hiyarlarinin anuslerinin icinde yasar. Deniz hiyari nefes almak icin suyu iceri ve disari pompalarken inci baliklari yavas ama emin adimlarla anusten iceri girerler.
Deniz Hiyarlari Besin Zincirinde Onemli Rol Oynar
Deniz hiyarlari, kiyilardaki sig bolgelerden derin denizlere kadar cok cesitli habitatlarda yasar. Dunyanin dort bir yanindaki okyanuslarda bulunabilirler. Deniz hiyarinin diyeti, deniz tabanindaki curuyen organik maddelerden ve planktondan olusmaktadir. Olmus hayvansal kalintilari temizleyen deniz hiyarlari ekosistemin temizlenmesi bakimindan onemli canlilardir. Bazi deniz hiyarlari besini cevresindeki sudan toplarken, bazilari da okyanusun tabanindan yiyecek bulur. Bazi deniz hiyarlari tamamen dipteki tortuya gomulurler. Bazi turler dipteki tortuyu yutar, yiyecek parcaciklarini uzaklastirir ve ardindan tortuyu uzun seritler halinde disari atar. Bir deniz hiyari yilda 45-90 kilograma kadar tortuyu filtreleyebilir. Deniz hiyarlarinin salgilari okyanus ekosisteminde besin maddelerinin dongu halinde kalmasina yardimcidir.
Deniz Cayirlarinin Isimsiz KahramanidirlarDeniz Hiyarlari Hakkinda Sasirtici Gercekler
Deniz hiyarlari okyanus ekosistemleri icin son derece onemlidir. Deniz hiyarlari deniz tabaninin etrafinda gezinirken, yemek yerken ve diskilarken, besin maddelerinin dagitilmasina, tortu ve sudaki fazla organik maddenin giderilmesine yardimci olur. Arastirmalar, deniz hiyarlarinin varliginin daha verimli deniz cayiri yataklarina yol actigini gostermektedir. Kalsiyum karbonati cozerek ve suya geri dondurerek mercanlarinin dis iskeletlerini buyutmek icin ihtiyac duyduklari ham maddeleri saglamaya yardimci olurlar. Daha yuksek kalsiyum karbonat seviyeleri ayni zamanda lokal asitlesmeye karsi bir tampon gorevi goren suyun alkalinitesini de arttirir. Bir kilit tasi turu olmayabilirler ancak su ekosistemlerindeki gorevleri cok onemlidir.
Deniz Hiyarlari Ic Organlarini Disari Cikarabilir
Deniz hiyarlari kendini savunma konusunda biraz yetersiz kalmaktadir. Kum baligi denilen deniz hiyari turleri kamuflaj icin gunu kuma gomulerek gecirirler. Digerleri farkli yollar izler. Deniz hiyarlari rahatsiz edilirse solunum organi olan solunum agacinin taban kisminda bulunan Cuvierian tuberkulleri disari atilabilir. Bu tuberkulleri disari atmanin yani sira, deniz hiyarlari bir tehdit hissettiklerinde, asiri kalabalik olduklarinda veya dusuk su kalitesine sahip bir akvaryumda ic organlarini da toksIk madde (holothurin) ile birlikte avcilara ya da yirticilara dogru firlatilabilirler. Eviserasyon adi verilen bu islem, deniz hiyarinin rahatsiz olmasi veya tehdit edilmesi durumunda ortaya cikabilir. Ayrica muhtemelen deniz hiyarinin ic organlarini fazla atik veya kimyasallardan arindirmasinin bir yolu olan bu islem duzenli olarak da meydana gelebilir. Tum eksIk organlar sonraki birkac hafta icinde yenilenir.
Disi ve Erkek Deniz Hiyarlari Vardir
Cogu deniz hiyari turunde disaridan fark gorulmese de erkek ve disiler vardir. Deniz hiyarlari eseysiz yani kendi kendine de ureyebilir fakat bircok tur yumurtlayarak cogalmaktadir. Eseyli uremede spermler ve yumurtalar suya birakilmaktadir. Dollenme yani disi ve erkek ureme hucrelerinin birlesmesi suda gerceklesir ve okyanusun dibine yerlesen yuzen larvalar olusur.
Deniz Hiyarlari YenilebilirDeniz Hiyarlari Hakkinda Sasirtici Gercekler
Baliklardan deniz kaplumbagalarina ve insanlara kadar bircok canli onu yemektedir. Deniz hiyarlari bazi Asya kulturlerinde ozel bir lezzet olarak kabul edilmektedir ve geleneksel tibbin bir parcasi olarak kullanilmaktadir. Sudan cikarilan deniz hiyarlarinin ici bosaltilir, tuzla paketlenir, kaynatilir, kurutulur, tekrar kaynatilir, tekrar kurutulur ve ardindan Hong Kong ve Singapurdaki pazarlara gonderilir. Orada tuketicilere fahis fiyatlara satilir, onlar da tekrar kaynatip ozel gunler icin yuksek statulu bir yemek olarak sunarlar. Duzensiz olarak toplanmalari nedeniyle dunyanin dort bir yaninda nufuslari azalmaktadir.
Deniz Hiyarlari Korunmalidir
Deniz hiyarlari toplanip satilmaya, artan somuruye ragmen hala cok sayidadir ve nesilleri tukenmekte olan turlerle ilgili listelerde degildir fakat 2016 yilinin Ocak ayinda, Oahu ve Mauideki kiyilara yakin olan deniz hiyarlarinin populasyonlarin azalmasi nedeniyle Hawaiide toplanmalarinin kisitlanmasi icin bazi kurallar getirilmistir. Ayrica 2019 yilinda, daha iyi korunabilmeleri acisindan nesilleri yok olma tehlikesi altinda olan turlerin ticaretiyle ilgili bir sozlesmeye (CITES) 3 deniz hiyari turu eklenmistir.
Tipta Kullanilmak Uzere IncelenmektedirDeniz Hiyarlari Hakkinda Sasirtici Gercekler
Deniz hiyarlari, sihirli bir sekilde sadece birkac saniye icinde sert olmaktan esnek hale gelebilen bir bag dokusuna sahiptir. Bu ozellik insan tendonlarinin ve baglarinin sagligi ve onarimina yonelik potansiyel uygulamalar icin arastirilmaktadir. Tipta kullanilabilmeleri acisindan incelenseler de deniz hiyarinin hareketlerinin izlenmesi neredeyse imkansizdir. Iclerine bir izleme cihazi yapistirilsa bile onu derilerinden disari cikarirlar. Buyume oranlari kadar basit bir seyi bulmaya calismak bile zorlu bir istir cunku her sey onlarin cevresine baglidir. Ayni tur ve yastaki iki birey ele alindiginda farkli yerlere koyulduklarinda farkli oranlarda buyuyebilirler ve sonra bazen kuculurler. Bir deniz hiyari acliktan oluyorsa, olmek yerine kendini yer, yavas yavas kuculur.
ALİNTİ ~
