Ayaksızlar (Gymnophiona ya da Apoda), amfibyumlar (Amphibia) sınıfından, tek bir familyayı (Caecilidae) ve yaklaşık 75 türü içeren takım. Batı yarıkürede, Meksikadan Arjantinin kuzeyine kadar uzanan bölgede, Afrikada, Asyanın güneydoğusunda ve Seyşel Adalarında yaşayan ayaksızlar, kazıcı ve yüzücü, ürkek hayvanlardır.Kol ve bacak gibi uzantıları olmayan, solucanımsı ince uzun gövdeleri çok sayıda halkadan oluşur. Renkleri siyahımsı ile pembemsi esmer, uzunlukları 10-150 cm arasında değişir; en irilerinin gövde çapı 5 cm kadardır. Çok küçük olan gözleri genellikle bir kemik ya da deri parçasıyla örtülüdür. Gözleri ile burun deliklerinin arasında, kimyasal uyarılan alan bir dokungaç bulunur.
Dişide iç döllenmeyi sağlayan erkeğin çiftleşme organı dışında, her iki cinsin dış görünümü aynıdır. İlkel türlerin çoğunda dişinin yumurtladığı ve çatlayıncaya kadar göz kulak olduğu yumurtalardan serbest yaşayışlı larvalar çıkar; daha ileri yapılı türlerde ise yavrular, dişinin yumurta kanalında beslendikten sonra canlı ve gelişmiş olarak doğar. Ayaksızlar tüm yaşamlarını toprağın altında geçirir, solucan ve böceklerle beslenir, bazen kendileri de yılanlara yem olurlar.
Dişide iç döllenmeyi sağlayan erkeğin çiftleşme organı dışında, her iki cinsin dış görünümü aynıdır. İlkel türlerin çoğunda dişinin yumurtladığı ve çatlayıncaya kadar göz kulak olduğu yumurtalardan serbest yaşayışlı larvalar çıkar; daha ileri yapılı türlerde ise yavrular, dişinin yumurta kanalında beslendikten sonra canlı ve gelişmiş olarak doğar. Ayaksızlar tüm yaşamlarını toprağın altında geçirir, solucan ve böceklerle beslenir, bazen kendileri de yılanlara yem olurlar.
