Serzenish
Yeni Üye
- Katılım
- 1 Nis 2021
- Mesajlar
- 6,218
- Tepkime puanı
- 1
- Puanları
- 0
- Yaş
- 39
Yaşamıyla ilgili bilgiler, oğlu Elvan Çelebinin kaleme aldığı Menâkıbül-kudsiyye fi menasıbil-ünsiyyede anlatılanlara dayalıdır. Selçuklu Devletinin son döneminde Konyada emirlik görevinde bulunan mutasavvıf Baba İlyasın torunudur. Asıl adı Alidir. Paşa, Beşe, Başağa diye adının sonuna eklenen lâkaplar, babasının ilk oğlu olduğunu belirtmek için ilk anlamında kullanılmaktadır. Çocukluğunda babası Muhlis Paşa tarafından yetiştirilen Âşık Paşa, hem hece hem aruz ölçülerini uygulayarak dîvân ve halk şiirine örnek olacak ürünler verdi. Mevlânânın etkisiyle yazdığı Garibnâme (1329) adlı mesnevisiyle Mevlid yazarı Süleyman Çelebiyi etkiledi. Hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerde Yûnusun etkisinde kaldı. Çok iyi Farsça ve İbranice bildiği hâlde Türkçeye bağlı kaldı. O devirde hâkim olan Türkçeyle eser yazılmaz anlayışına karşı çıkarak eserlerini Türkçe yazdı. Ayrıca Mevlid ve Miracnâme türünün ilk örneklerini verdi. Türbesi Kırşehirdedir. Tasavvufa inanan şairin, Fakrnâme, Vasf-ı Hâl, Hikâye, Kimya Risalesi adlarında dört mesnevisini Agâh Sırrı Levend (1953, 1954), Garibnâme dışındaki toplam 67 şiiri ise, S. N. Ergun ve değişik tarihlerde Abdülbâki Gölpınarlı tarafından yayımlanmıştır.
ESERLERİ
Garibnâme: 1330 yılında aruzla yazılan 10613 beyitlik bu mesnevî, 10 bölümden oluşmuştur. Sade bir dili vardır. Dinî, tasavvufî ve öğretici nitelikte olup halkı eğitmek amacıyla Türkçe olarak yazılmıştır. Geniş bir okuyucu kitlesine hitap ettiğinden pek çok nüshası bulunmaktadır. Bazı nüshaların sonunda Âşık Paşanın gazelleri yer alır. Eser, tıpkıbasım, karşılaştırmalı metin ve aktarma olarak Kemal Yavuz tarafından Türk Dil Kurumu Yayınlarınca 2000 yılında 4 cilt olarak yayımlanmıştır.
Fakrnâme: 161 beyitlik bu mesnevinin Âşık Paşaya ait olduğu daha sonra anlaşılmıştır. Roma ve Manisa kütüphanelerinde iki nüshası bulunan bu tasavvufî yapıtta, çok güzel bir kuş olarak tanımlanan fakr, sonunda Hz. Muhammedi seçerek onda karar kılar. Agâh Sırrı Levend tarafından 1953te yayımlanmıştır.
Vasf-ı Hâl: 31 beyitten oluşan bu küçük mesnevinin bilinen iki nüshası Roma ve Manisa kütüphanelerindedir. Yazanın adı geçmemesine rağmen, Garibnâmenin sonunda yer alması, yapıtın Âşık Paşaya ait olduğunu doğrulamaktadır.
Hikâye: Müslüman, Hristiyan ve Yahudi üç kişinin başından geçenlerin anlatıldığı 59 beyitlik bu mesnevî, Raif Yelkenciye ait bir Garibnâme nüshasının en son bölümünde bulunmuştur.
Kimya Risalesi: Çorum İl Halk Kütüphanesindeki bir yapıtın üçüncü risalesidir. Risale-i Âşık Paşa der Hakk-ı Kimya adını taşıyan bu eser, anlatımının çok karışık olması nedeniyle Âşık Paşaya ait olduğu şüphelidir.
Risâle fî beyânis-semâ: Osmanlı Müelliflerinden başka hiçbir kaynakta, Âşık Paşaya ait olduğu belirtilmeyen bu risale, mensur olup içinde yer yer manzum parçalar bulunmaktadır.
ESERLERİ
Garibnâme: 1330 yılında aruzla yazılan 10613 beyitlik bu mesnevî, 10 bölümden oluşmuştur. Sade bir dili vardır. Dinî, tasavvufî ve öğretici nitelikte olup halkı eğitmek amacıyla Türkçe olarak yazılmıştır. Geniş bir okuyucu kitlesine hitap ettiğinden pek çok nüshası bulunmaktadır. Bazı nüshaların sonunda Âşık Paşanın gazelleri yer alır. Eser, tıpkıbasım, karşılaştırmalı metin ve aktarma olarak Kemal Yavuz tarafından Türk Dil Kurumu Yayınlarınca 2000 yılında 4 cilt olarak yayımlanmıştır.
Fakrnâme: 161 beyitlik bu mesnevinin Âşık Paşaya ait olduğu daha sonra anlaşılmıştır. Roma ve Manisa kütüphanelerinde iki nüshası bulunan bu tasavvufî yapıtta, çok güzel bir kuş olarak tanımlanan fakr, sonunda Hz. Muhammedi seçerek onda karar kılar. Agâh Sırrı Levend tarafından 1953te yayımlanmıştır.
Vasf-ı Hâl: 31 beyitten oluşan bu küçük mesnevinin bilinen iki nüshası Roma ve Manisa kütüphanelerindedir. Yazanın adı geçmemesine rağmen, Garibnâmenin sonunda yer alması, yapıtın Âşık Paşaya ait olduğunu doğrulamaktadır.
Hikâye: Müslüman, Hristiyan ve Yahudi üç kişinin başından geçenlerin anlatıldığı 59 beyitlik bu mesnevî, Raif Yelkenciye ait bir Garibnâme nüshasının en son bölümünde bulunmuştur.
Kimya Risalesi: Çorum İl Halk Kütüphanesindeki bir yapıtın üçüncü risalesidir. Risale-i Âşık Paşa der Hakk-ı Kimya adını taşıyan bu eser, anlatımının çok karışık olması nedeniyle Âşık Paşaya ait olduğu şüphelidir.
Risâle fî beyânis-semâ: Osmanlı Müelliflerinden başka hiçbir kaynakta, Âşık Paşaya ait olduğu belirtilmeyen bu risale, mensur olup içinde yer yer manzum parçalar bulunmaktadır.
